Unix Kabuğu ve Özellikleri

Unix Kabuğu ve Özellikleri
Kullanıcılar diledikleri anda herhangi bir programı çalıştırırcasına bir genel amaçlı kabuk programını
başlatabilir ve çalışmalarını bu kabuk altında sürdürebilirler. Örneğin bash kabuğunu kullanan bir
kullanıcının, daha rahat edeceğini düşündüğü için kısa süreliğine csh kabuğuna geçmesi için aşağıdaki
komutu yazması yeterli olacaktır:

$ /bin/csh
-- Geçici süre ile csh kabuğuna geçen kullanıcı işi bittiğinde
% exit

$ /bin/csh

-- Geçici süre ile csh kabuğuna geçen kullanıcı işi bittiğinde

% exit

Komutun çıktısını bir dosyaya yazdırmak için > ve >> karakterleri kullanılabilir. Örneğin aşağıdaki örneği
çalıştırdığınız dizinde surecler isimli bir dosya oluşturacak ve bu dosyanın içerisine "ps auxw" komutunun
çıktısını yazacaktır; ekranda hiçbir çıktı görmeyeceksiniz çünkü bütün çıktıyı dosyaya yönlendirmiş
olacaksınız:

$ ps auxw &gt; surecler

1	$ ps auxw > surecler

Sisteme giriş yapıldığında bir dizi çevre değişkeni otomatik olarak kabuk tarafından tanımlanır. printenv
komutu ile tanımlanmış çevre değişkenlerinin tam bir listesi alınabilir.
$printenv
Dosya ve Dizin Erişim Denetimleri
Bir dosyanın sahipliğini değiştirmek üzere chown programından faydalanılır. Kullanıcı dilediği taktirde
aşağıdaki gibi bir komutla bu işlemi gerçekleştirebilir:

ls -l bsd.c
-rw-r--r-- 1 bdd staff 20911 Jan 22 01:21 bsd.c
chown burak bsd.c
-rw-r--r-- 1 burak staff 20911 Jan 22 01:21 bsd.c

ls -l bsd.c

-rw-r--r-- 1 bdd staff 20911 Jan 22 01:21 bsd.c

chown burak bsd.c

-rw-r--r-- 1 burak staff 20911 Jan 22 01:21 bsd.c

Bir dosyanın bağlı bulunduğu grubu değiştirmek üzere chgrp programından faydalanılır. Kullanıcı dilediği
taktirde aşağıdaki gibi bir komutla bu işlemi gerçekleştirebilir:

# ls -l bsd.c
-rw-r--r-- 1 bdd staff 20911 Jan 22 01:21 bsd.c
# chgrp users bsd.c
-rw-r--r-- 1 bdd users 20911 Jan 22 01:21 bsd.c

# ls -l bsd.c

-rw-r--r-- 1 bdd staff 20911 Jan 22 01:21 bsd.c

# chgrp users bsd.c

-rw-r--r-- 1 bdd users 20911 Jan 22 01:21 bsd.c

*Bir programa SUID hakkı vermek üzere chmod programı ile u+s hak belirleyicisi kullanılabilir:

# chmod u+s /bin/bash
-rwsr-xr-x 1 root root 512540 Aug 22 19:46 /bin/bash

1 2	# chmod u+s /bin/bash -rwsr-xr-x 1 root root 512540 Aug 22 19:46 /bin/bash

SUID ile benzer biçimde, bazı programların çalışmaları süresince belli bir kullanıcı grubunun üyesi olarak
çalışması gerekli olabilir. Örneğin yazıcı hizmetleri ile ilgili yazılımlar bu türden haklara ihtiyaç duyarlar.
Bir programa SGID hakkı vermek üzere chmod programı ile g+s hak belirleyicisi kullanılabilir:

chmod g+s /bin/bash

1	chmod g+s /bin/bash

Link Tanımlama

ln /reports/january-sales.txt /best-sellers/2001-january.txt

1	ln /reports/january-sales.txt /best-sellers/2001-january.txt

Yukarıdaki örnekte, /raporlar/ocak-satis.txt yolu ile erişilen dosyaya erişmek için ikincil bir yol olarak
/cok-satanlar/2001-ocak.txt tanımı yapılmaktadır. Bu noktadan sonra dosya isimlerinden birisi silinse
de diğeri de silinene kadar dosya var oluşunu sürdürecektir.
-rwxr-sr-x 1 root root 512540 Aug 22 19:46 /bin/bash
Aşağıdaki örnekte php.ps adı ile verilen dosyaya bir hard-link oluşturulmaktadır:

# ls -l
total 239
-rw-r--r-- 1 root root 242783 Dec 13 10:50 php.ps
# ln php.ps php-document.ps
# ls -l
total 478
-rw-r--r-- 2 root root 242783 Dec 13 10:50 php-dokuman.ps
-rw-r--r-- 2 root root 242783 Dec 13 10:50 php.ps

# ls -l

total 239

-rw-r--r-- 1 root root 242783 Dec 13 10:50 php.ps

# ln php.ps php-document.ps

# ls -l

total 478

-rw-r--r-- 2 root root 242783 Dec 13 10:50 php-dokuman.ps

-rw-r--r-- 2 root root 242783 Dec 13 10:50 php.ps

Sistem üzerindeki tüm kullanıcılar tarafından tanımlanabilen ve daha kolayca anlaşılıp idare edilebilen bağ dosyası türü soft-link’lerdir. Soft-link türü bir bağ, mevcut bir dosyaya farklı yollardan da ulaşılabilmesini sağlar. Ancak hard-link’lerden farklı olarak, kendisine ikincil isimler tanımlanan dosya için ilk ismine gelen bir silme talebi dosyanın tümü ile silinmesine yol açacak, ikincil isimler ile dosyaya verilen referanslar anlamsız olacaktır. soft-link türü bir bağ ln programına -s parametresi verilerek gerçekleştirilir. Aşağıdaki örnek soft-link’lerin kullanımını göstermektedir:

$ ln -s /raporlar/ocak-satis.txt /cok-satanlar/2001-ocak.txt
$ rm /raporlar/ocak-satis.txt
$ cat /cok-satanlar/2001-ocak.txt
No Such File or Directory

$ ln -s /raporlar/ocak-satis.txt /cok-satanlar/2001-ocak.txt

$ rm /raporlar/ocak-satis.txt

$ cat /cok-satanlar/2001-ocak.txt

No Such File or Directory